Η κατάσταση στη Νότια Ευρώπη σχετικά με την αναγνώριση θυμάτων Έμφυλης Βίας, την υποστήριξή τους και τη δίωξη των δραστών έχει πραγματικά βελτιωθεί στη διάρκεια των τελευταίων ετών ακόμη αν και με ποικίλο επίπεδο συνέπειας και επιτευχθέντων αποτελεσμάτων. Όμως η προσφυγική κρίση στη διάρκεια του τελευταίου έτους (κυρίως στην Ελλάδα) έχει δημιουργήσει νέες προκλήσεις και απρόβλεπτες διαστάσεις του φαινομένου. Συγκεκριμένες μορφές Έμφυλης Βίας (που συνέβησαν στη χώρα προέλευσης, στη διάρκεια του ταξιδιού ή στη χώρα φιλοξενίας) όπως THB, FGM, αναγκαστικοί γάμοι, βιασμοί κατά το ταξίδι, σεξουαλική παρενόχληση και εγκλήματα τιμής είναι πιο συνηθισμένα μεταξύ των νεοαφιχθέντων (περιλαμβάνοντας άτομα LGBTQI) (Διεθνής Αμνηστία, Οι γυναίκες πρόσφυγες αντιμετωπίζουν σωματική βία, εκμετάλλευση και σεξουαλική παρενόχληση στο ταξίδι τους διαμέσου της Ευρώπης, 18 Ιανουαρίου 2016) παρά στις αλλοδαπές που κατοικούν μόνιμα σε συνεργαζόμενες χώρες. Το προτεινόμενο έργο προσαρμόζει την προσέγγισή του στην τωρινή κατάσταση στην Ευρώπη και τις συνεργαζόμενες χώρες ιδιαίτερα, η οποία καθιστά επείγουσα την ενεργή παρέμβαση σχετικών διαχειριστών όπως ήδη έχει επισημανθεί από τη FEMM (αναφορά 10.02.2016) για την δέουσα ταυτοποίηση, υποστήριξη και προστασία γυναικών πιθανών ή ήδη θυμάτων Έμφυλης Βίας, καθώς και την πρόληψη και μείωση κινδύνου γι΄αυτές.
Επιπρόσθετα, τα δημόσια διαθέσιμα δεδομένα στοχεύουν στην ανάγκη υιοθέτησης μιας προσέγγισης με ευαισθησία στο φύλο από όλες τις υπηρεσίες υποστήριξης όπως το προσωπικό γραμμής βοήθειας και το προσωπικό Συμβουλευτικών Κέντρων και τοπικών καταφυγίων για Γυναίκες θύματα Έμφυλης Βίας. Είναι κοινή βάση, αποδεικνυόμενη από σχετικές έρευνες και εξειδικευμένη γνώση των ΜΚΟ, ότι η αστυνομία συχνά αποθαρρύνει τις γυναίκες από το να καταγγέλλουν περιστατικά Έμφυλης Βίας και ότι οι ιατροί παραλείπουν να ταυτοποιούν θύματα Έμφυλης Βίας που ισχυρίζονται διάφορες ψευδείς αιτίες για τους τραυματισμούς τους. Τα χαμηλά ποσοστά επιζώντων ταυτοποίησης THB (Φορέας Ευρωπαϊκή Ένωσης για Παραβίαση Θεμελιωδών Δικαιωμάτων Γυναικών : Κύρια Αποτελέσματα ευρείας έρευνας στην Ευρωπαϊκή Ένωση) τονίζουν την ανάγκη να βελτιωθεί το σύστημα ταυτοποίησης και να αυξηθεί η ενημέρωση των πρώτης γραμμής επαγγελματικών οι οποίοι είναι (αυτεπαγγέλτως ή εκ των πραγμάτων) το πρώτο σημείο επαφής των Θυμάτων Έμφυλης Βίας.
Περαιτέρω, υπάρχει ένας πρόσθετος παράγοντας ευαισθησίας, σχετικά με μετανάστριες γυναίκες και αναφέρεται στο νομικό καθεστώς τους το οποίο συχνά συνδέεται με του δράστη, ως εξαρτώμενο μέλος οικογένειας. Αναγνωρίζεται ότι ανάμεσα στον προσφυγικό πληθυσμό η βία εναντίον γυναικών μπορεί σπάνια να αποκαλυφθεί καθώς βρίσκονται σε κίνηση, συναλλάσσονται με τις Αρχές μόνο σχετικά με την καταγραφή τους και με ΜΚΟ σχετικά με ανθρωπιστικές ανάγκες. Οι συγκεκριμένες συνθήκες διαμονής τους σε κατασκηνώσεις ή εναλλακτικές δομές φιλοξενίας περιορίζουν τη δυνατότητάς τους να αναφέρονται σε υπηρεσίες και αρχές.
Ωστόσο, η Οδηγία 2012/29/ΕΕ εγγυάται την προστασία και υποστήριξη θυμάτων Έμφυλης Βίας άσχετα από το καθεστώς παραμονής τους στο κράτος μέλος.
Ο στόχος του προτεινόμενου έργου είναι να βελτιώσει τα εχέγγυα ότι η ΕΕ και τα εθνικά νομικά πλαίσια θα παρέχουν πλήρη σεβασμό στα δικαιώματα των γυναικών μεταναστριών και προσφύγων που έχουν επιζήσει ή υφίστανται Έμφυλη Βία κάθε είδους (σωματική, ψυχολογική, οικονομική) θα υλοποιηθεί διασφαλίζοντας την αποφυγή επαναθυματοποίησής τους.
Ο στόχος επιτυγχάνεται με την υλοποίηση δραστηριοτήτων που δομούν δυνατότητες προσαρμοσμένες στις ανάγκες ενός εύρους επαγγελματιών/προσωπικού πρώτης γραμμής με τους οποίους οι γυναίκες θύματα Έμφυλης Βίας έρχονται (πρώτα) σε επαφή. Πιο συγκεκριμένα, οι αστυνομικοί και ιδιαίτερα εκείνοι που καταγράφουν πρόσφυγες σε και Κέντρα Πρώτης Υποδοχής και Ταυτοποίησης, πρέπει να μπορούν και να έχουν την ευαισθησία να αναγνωρίζουν θύματα Έμφυλης Βίας και να μπορούν να διευκολύνουν και επιταχύνουν την πορεία προς τις ειδικευμένες υποστηρικτικές υπηρεσίες (δημόσιες και/ή κοινωνίας πολιτών).
Οι ιατροί δεν έχουν λάβει καμία συγκεκριμένη εκπαίδευση σχετικά με την ευαισθητοποίηση των φύλων και πολιτιστικών διαφοροποιήσεων. Επίσης πρέπει να εκπαιδευτούν στην πολιτιστική μεσολάβηση, το οποίο έχει ως συνέπεια να είναι πιο δύσκολο για μια γυναίκα μετανάστρια ή πρόσφυγα να εμπιστευτεί αυτούς τους επαγγελματίες όταν συναντώνται. Η εκπαίδευση αναμένεται να διασφαλίσει επαρκή πρόσβαση σε ιατρική και ψυχολογική βοήθεια για θύματα/επιζώντες για να βελτιώσει και επιταχύνει την ανάρρωσή τους από τραυματικές εμπειρίες.
Επιπρόσθετα, τα προσωπικό των εγκαταστάσεων φιλοξενίας οι οποίοι δεν μπορούν να οριστούν ως «βασικοί» επαγγελματίες, όμως εμπλέκονται στην καθημερινή ζωή των φιλοξενούμενων γυναικών και ο αντίκτυπος της στάσης τους είναι βασικός παράγων σχετικά με τον ασφαλή και υποστηρικτικό χαρακτήρα των αντίστοιχων τόπων φιλοξενίας. Η αύξηση της ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης σε αυτή τη συγκεκριμένη ομάδα στόχου είναι κρίσιμη για τη δημιουργία ενός «προστατευμένου» ασφαλούς περιβάλλοντος που θα εδραιώνει εμπιστοσύνη μεταξύ γυναικών μεταναστριών ή προσφύγων σε όλο το σύστημα προστασίας από την Έμφυλη Βία. Επίσης θα ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο ξενοφοβικής στάσης των λιγότερο εκπαιδευμένων επαγγελματιών (όπως χαμηλόβαθμου προσωπικού των Εγκαταστάσεων Φιλοξενίας). Ως εκ τούτου η εκπαίδευση του βοηθητικού προσωπικού και η δημιουργία διαδικασίας απόρρητων καταγγελιών (πιλοτικά) που θα διαφυλάσσει την υλοποίηση τη αρχής ισότητας των φύλων μπορεί να βελτιώσει την πρόληψη Έμφυλης Βίας.
Στο πλαίσιο αυτό το έργο δίνει προτεραιότητα σε δύο κύριες ενέργειες εκπαίδευσης και δημιουργίας ικανοτήτων όπως διατομεακές ομάδες επαγγελματιών και διακριτή ομάδα εργατών και εθελοντών οι οποίοι ανήκουν στο βοηθητικό προσωπικό.
Από την άλλη πλευρά, συγκεκριμένοι πάροχοι υπηρεσιών και προσωπικό (κρατικό και των ΜΚΟ) έχουν καλό εξοπλισμό και είναι σε θέση να ανταποκρίνονται σε θύματα Έμφυλης Βίας με διαφορετικές ανάγκες. Το προσωπικό της γραμμής βοήθειας και οι επαγγελματίες Καταφυγίων και Συμβουλευτικών Κέντρων δεν έχουν επαρκή προηγούμενη εμπειρία στην υποδοχή και υποστήριξη μεταναστριών και προσφύγων γυναικών – θυμάτων Έμφυλης Βίας. Επίσης συχνά δεν μπορούν αν παρακολουθήσουν τις νομικές εξελίξεις δεδομένου ότι αυτές οι υποδομές δεν είναι πάντα επανδρωμένες με νομικούς επαγγελματίες. Έτσι, είναι επείγουσα η ανάγκη εκπαίδευσής τους έτσι ώστε, ενώ έχουν στο μυαλό ότι η ανισότητα των φύλων και οι διακρίσεις είναι οι βασικές αιτίες Έμφυλης Βίας, διάφοροι άλλοι παράγοντες μπορεί να καθορίζουν το είδος και την έκταση βίας σε κάθε δομή. Η φύση και η έκταση συγκεκριμένων τύπων Έμφυλης Βίας διαφέρουν σε πολιτισμούς, χώρες και περιοχές και οι περιβάλλουσες συνθήκες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και να κατευθύνουν την υποστήριξη η οποία πρόκειται να δίνεται σε ατομικό, οικογενειακό ή κοινοτικό επίπεδο.
Η πρόταση προβλέπει επίσης δραστηριότητες για τα Ενδιαφερόμενα Πρόσωπα (PoC) όπως ενδυνάμωση, δημιουργία δεξιοτήτων ζωής, περιλαμβάνοντας και θύματα και δυνητικά θύματα Έμφυλης Βίας, αποφεύγοντας έτσι το στιγματισμό των εμπλεκομένων γυναικών καθώς κάποιες δραστηριότητες μπορούν να λάβουν χώρα εντός των εγκαταστάσεων φιλοξενίας. Το θεωρούμε κρίσιμο σημείο της ενδυνάμωσης των γυναικών την προαγωγή πρωτοβουλιών αφ εαυτών (οργάνωση συναντήσεων κοινωνικού χαρακτήρα και δημιουργία ασφαλούς χώρου γυναικών).
Σύμφωνα με την Οδηγία 2012/29/ΕΕ, η επανειλημμένη επισήμανση πρέπει να αποφεύγεται και η συστηματική συλλογή στατιστικών δεδομένων είναι υποχρέωση των σχετικών αρχών και παραγόντων. Η πρόταση στοχεύει να δημιουργήσει τοπικά δίκτυα των επίσημων φορέων και των ΜΚΟ με εθνικό συντονιστή να υπηρετεί ως διευκολυντής επικοινωνίας και κοινοποίησης πληροφοριών προκειμένου οι παρεχόμενες υπηρεσίες για θύματα Έμφυλης Βίας να είναι εύκολα προσβάσιμες και κάθε δικαιούχος να έχει δέουσα καθοδήγηση εντός καλά οργανωμένων και λειτουργικών αντιγραφειοκρατικών και φιλικής αναφορά διόδων.
